Suriye'de ormanlar yok oluyor

• Bir araştırmaya göre Türkiye başta olmak üzere silahlı grupların çatışmaları sonucu Suriye ve Rojava ormanların yüzde 20’sini kaybetti. Ayrıca yoksullaşan halk da ağaçları yakıt kaynağı olarak kullanması sonucu çölleşme ve kuraklık tehlikesi giderek artıyor.

TİJDA YAĞMUR

Savaşlar her şeyden önce bir insanlık dramıdır. Çatışmanın trajedisini binlerce insan ilk elden yaşar. Ancak odağımızı genişletirsek, savaşın daha genel etkilerini de görebiliriz. Savaşlarda ağaçlara, hayvanlara, ekosisteme ne olur?

Yapılan bir araştırmaya göre, 2011 yılından bu yana kanlı bir iç savaşın pençesinde olan Suriye'deki durumu analiz ediyor. Araştırmaya göre ülke on yıl içinde (2010'dan 2019'a kadar) ormanlarının yaklaşık yüzde 20'sini kaybetti. Bir yandan, topçu atışları, kaynak yetersizliği nedeniyle söndürülmesi zor orman yangınlarına yol açarken, diğer yandan, iç mülteciler ve giderek yoksullaşan nüfus, ağaçları yakıt kaynağı olarak kullanıyor ve bu durum uzun vadede Suriye ve Rojava’nın çölleşmesine neden olabilir.

Savaş ve ormansızlaştırma

El Pais’ten Miguel Ángel Medina’nın haberine göre 2018'de Lleida Üniversitesi'nde orman yönetimi alanında yüksek lisans yapmak üzere Katalonya'ya giden 30 yaşındaki Suriyeli Angham Daiyoub, "Savaşların etkisi sadece insanların çektiği acılarla sınırlı kalmıyor, aynı zamanda doğayı ve tüm canlıları da etkiliyor" diyor. Halkın çektiği acıları ilk elden biliyor. Birkaç yıl boyunca çatışmaları yaşamış ve ailesi Suriye'de ikamet etmeye devam ediyor. Şimdi İspanya'da, silahların ve bombaların Suriye'nin çevresini nasıl etkilediğini araştırmak için kolları sıvadı.

Çalışma nasıl yapıldı?

“Savaş ve Ormansızlaşma: Suriye'de Savaş Kaynaklı Ormansızlaşmayı Belirlemek için Uzaktan Algılama ve Makine Öğrenimini Kullanmak 2010-2019” isimli çalışma Land adlı bilimsel dergide yayınlandı.

Araştırma, ormanlık olan ve olmayan alanları birbirinden ayırmayı mümkün kılan 30 metre çözünürlüklü Landsat ve PALSAR uydu görüntülerinin incelenmesine dayanıyor. Şu anda Barselona'daki Ekolojik Araştırma ve Ormancılık Uygulamaları Merkezi'nde (Creaf) araştırmacı olan Daiyoub, "Savaş başlamadan önce 2010'dan, 2015'ten ve 2019'dan görüntüler seçtik" diyor. Ormansızlaşma, önceki yıllara ait modellere ve bu alanların yıllık haritalandırılmasına dayanan makine öğrenimi teknikleri kullanılarak analiz edildi.

Çalışmada, "Savaş koşulları nedeniyle sahaya dayalı yöntemlerin zor olduğu Suriye gibi çatışma bölgelerinde, uydu görüntüleriyle uzaktan algılama, savaşın doğa üzerindeki etkisini analiz etmek için uygun bir araç" deniyor.

63.700 hektarlık alan yok oldu

Araştırma, Suriye'de savaşın başladığı 2011 ile 2019 yılları arasında, çatışmaların ülkenin orman örtüsünün %19,3'ünü tahrip ettiğini gösteriyor; bu da ülkenin 63.700 hektarlık bir alanını temsil ediyor.

Orman örtüsündeki kayıp, zaman içinde devam etmiş, hasar kuzeydoğudaki kıyı-dağ silsilesinde ve güneyde yer alan başkent Şam çevresinde yoğunlaşmış. En yüksek ormansızlaşma oranı, toplam orman örtüsünün yüzde 11,5 (veya 38.000 hektar) azaldığı 2010-2015 yılları arasında görülmüş. Orman örtüsünün yüzde 7,8 oranında azaldığı 2015-2018 döneminde ise daha kademeli ancak sürekli bir düşüş gözlenmiş.

Bombardımanlar, füzeler

Daiyoub orman örtüsündeki kaybın savaştan kaynaklandığını belirtiyor. "Öncelikle, bombardımanlar ve füzeler ormanlarda söndürülmesi zor yangınlar çıkarıyor, çünkü bunu yapacak araç yok. İkinci olarak, nüfusun yüzde 90'ı yoksulluk sınırının altında yaşıyor ve çok az kaynağa sahip, gaz ya da elektriğe erişimi olmayan çok sayıda iç mülteci var, bu yüzden yemek pişirmek, ısınmak ve odun satmak için ağaçları kesiyorlar" diyor. Ormanın bu sürdürülebilir olmayan yönetim şekli, bölgenin kendini toparlayamaması ve bozulmaya uğraması anlamına geliyor.

Erozyon ve fırtınalar

Çalışma, ormanlık alanların yollara, mülteci kamplarına ve kentsel yerleşimlere yakınlığının ormansızlaşmanın başlıca nedenlerinden biri olduğunu vurguluyor. Daiyoub, “Ormanlar ekosistem için, insanlar için, su ve hava kirliliğiyle mücadele için çok önemli. Eğer kesilirlerse, tüm bunlar ortadan kaybolur. Dahası, Suriye'deki pek çok ormanlık alan dağlarda yer alıyor ve ağaçsız kalırlarsa, bu durum fırtınalarda erozyona neden olabilir, bölgenin mikro iklimini değiştirerek çölleşme ve kuraklığa yol açabilir" diyor. "Ormanların en çok bulunduğu bölge, her tür bitki ve hayvanın bulunduğu Akdeniz ve bu durumdan onlar da etkileniyor" diye devam ediyor.

Vietnam, Ukrayna

Daiyoub, çalışmanın sonuçlarının diğer çatışma bölgelerine de uyarlanabileceğini söylüyor. "Vietnam Savaşı'nda iki milyon hektar ormanın kaybedildiği tahmin ediliyor, bu da ülkenin güneyindeki orman kütlesinin yaklaşık yüzde 20'sine denk geliyor. Savaş Ukrayna'da da korunan alanları etkiliyor, hayvanları yerlerinden ediyor, ormanları yakıyor ve toprağı bozuyor” diyor. Araştırmacı, Cenevre Sözleşmesi'nin çatışmalar sırasında doğanın korunmasından bahsettiğini ve savaşlar sırasında çevre yasalarına uymayan silahlı gruplara veya ülkelere yaptırım uygulanması çağrısında bulunduğunu hatırlatıyor.